افسانه‌ها و ترانه‌های مردم سمرقند

افسانه‌های سمرقند و ترانه‌های سمرقند دو مجموعة فولکلوری هستند که در شناخت ثروت سرزمین باستانی آریایی سمرقند نقش نمایان دارند و فولکلورشناس مشهور تاجیک، شادروان دکتر بهرام شیرمحمد‌اف، آن‌ها را تهیه کرده است. در افسانه‌های سمرقند نثر شفاهی مردم سمرقند باستانی گرد‌آوری شده است. این مجموعه در سه بخش شامل افسانه، نقل و روایت، و لطیفه مرتب شده است که هر بخش نیز فصل‌های جداگانه دارد. هریک نوع نثر شفاهی سمرقند دارای سوژه‌های گوناگون است و در آن‌ها موضوع‌های دولتی و وطن‌پروری، عشق و محبت، آزادی و سعادت، و آرمان‌های ملی مردم ستایش شده‌‌اند و قهرمان‌ آن‌ها افرادی عادی هستند که با زحمت خویش به مراد دل رسیده‌اند. ترانه‌های سمرقند نخستین مجموعه‌ای است که مقدار زیادی از نمونه‌های نظم شفاهی سمرقند در آن چاپ شده است. این اثر از پنج بخش شامل «سرودها و ترانه‌ها»، «رباعیات، دوبیتی‌ها و بیت‌ها»، «اشعار زمان نو و شاعران محلی»، «ضرب‌المثل‌ها و مقاله‌ها» و «چیستان‌ها» ترکیب یافته است. نگارنده در این مقاله با شرح آفریده‌های شفاهی اهل سمرقند مثل دو اثری که ذکر آن‌ها رفت، در پایان به این نتیجه رسیده است که این‌همه مقدمة کار بزرگ و ضرور آموزش ثروت ادبیات شفاهی شهر سمرقند و اطراف آن است و گنجینة بی‌بهای ادبیات شفاهی مردم سمرقند و اطراف و اکناف این منطقه را هرچه زودتر و کامل‌تر باید گردآوری کرد؛ زیرا براثر گسترش و تأثیر فرهنگ معاصر بیگانه، خصوصاً غرب، این آثار گرانبهای مردمی در معرض نابودی قرار دارند.